Çikolata

Külahtan Çubuğa Dondurmanın Tarihi 

Dondurmanın keşfi kar ile başlayıp her medeniyetin kendine has kültürüyle eşsiz bir lezzet şölenine dönüşüyor ve kardan dondurmaya, külahtan çubuğa günümüzün favori tatları arasında yerini alıyor.

Dünyanın hemen her yerinde ortak bir lezzet olan dondurmanın tarihi ile ilgili ilk bilgiler 4000 yıl öncesine dayanıyor. Keyifli anların vazgeçilmez tadı dondurmanın antik medeniyetlerden günümüze uzun bir keşif yolculuğu bulunuyor. Önceleri kral sofralarının ve aristokratların lüks lezzeti olan dondurma, 13. yüzyıldan sonra halkla buluşuyor ve tüm dünyada herkesin favori tatları arasında yerini alıyor.

Dondurmanın Keşif Hikayesi

Antik çağlarda kar ve buz kütlelerinin çeşitli meyveler, bal, pekmez ve şarapla tatlandırılarak hoş bir tatlıya dönüştürülmesi dondurmanın ilk örneklerini oluşturuyor. Buz ve meyve karışımlarının Büyük İskender’den Mısır’a kullanımının yanı sıra Persler kaymak, bal, şurup, şerbet ve çeşitli baharatları kar ile birleştirerek dondurmanın ilham kaynağı olan bir tat yaratıyor.

Dondurma denilince bir başka bahsi geçen isim Roma İmparatoru Neron. Düzenlediği yemek yarışmasında kar üstüne bal ve meyveler konarak hazırlanan tatlıyı beğenen Neron ile Roma dondurmayla tanışmış oluyor. Ancak Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla dondurma Avrupa’da bir süreliğine gizli bir lezzet olarak kalıyor.

Çinlilerin donmuş bal ve süt kullanarak yaptıkları serin lezzet, dondurmanın tarihçesi içerisinde dikkat çeken bir diğer yöntem olarak yer alıyor. Bir başka rivayete göre bir çeşit pirinç ve süt karışımını karda dondurarak ilk sütlü dondurmayı icat edenin Çinliler olduğu söyleniyor.

1296'da İtalyan gezgin Marco Polo Çin gezisinde keşfettiği bu lezzeti yeniden Avrupa ile buluşturuyor. İtalyan aşçıların elinde kendi kültürlerine ve damak tatlarına göre yeniden şekillenen dondurma giderek günümüz lezzetine daha yakın bir hal alıyor. Portekiz ve İtalyanların Latin Amerika’da vanilya ve kakaoyu keşfederek ülkelerine getirmeleriyle ilk vanilyalı ve kakaolu dondurma ortaya çıkıyor.

1700’lü yıllarda Amerika’daki hikayesi başlayan dondurma kısa sürede halkın en sevdiği lezzetler arasında yer alıyor. Bir yandan gelişen teknoloji ve halk tarafından gördüğü talep sonucunda ilk dondurma makineleri icat ediliyor.

Türk Medeniyetlerinden Günümüze Dondurma Tarihi

Bugün günün her anında keyifli bir mola için harika bir seçenek olan dondurmayla ilgili en eski bilgi Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılan Divan-ı Lügati’t Türk’te yer alıyor. Şerbet ve meyvelerin buzda dondurularak ikram edildiğine dair bilgiler ışığında dondurma Türklerde Orta Asya döneminden itibaren adından söz ettiriyor. Selçuklularda kullanılan ve Osmanlı dönemine taşınan karlık ve buzluklarda meyveler buz ile bir araya getiriliyor. 17. yüzyıldan itibaren saray sofrasından topluma taşınan dondurma ününe ün katarak evlerden sokaklara taşınıyor.

Dondurmanın Binbir Hali

Sadece lezzet olarak değil sunum olarak da pek çok değişim geçiren dondurma ilk olarak 1904 yılında külahta servis ediliyor. Bir dünya fuarında karton tabakları biten bir dondurmacının pancakeleri külah şekline getirerek bulduğu çözüm, dondurma için yeni bir başlangıç oluyor. 1920'li yıllarda ise ilk çubuklu dondurma üretiliyor.

Her coğrafyanın kendine özgü meyve ve baharatlarla bir araya getirip birbirinden farklı tatlara büründürdüğü dondurma, belki de her damak tadına hitap edebildiği için bu kadar çok seviliyor.